Γράφει για την paramythia-online.gr,
η Αλεξάνδρα Παυλίδου Θωμά*
Παραμυθιά 1951-1952. Είναι πάνω από εξήντα πάντε χρόνια… Ίσως θα έπρεπε να σας πω μια φορά κι έναν καιρό αφού είναι τόσο μακρινά τα χρόνια εκείνα. Όμως, στην μνήμη μου και στο μυαλό μου, στην καρδιά μου, είναι σαν χτες.
Εσύ νέα νέε μου, μην γελάς, περνάει τόσο γρήγορα ο καιρός. Σήμερα…
Στην εξώπορτα του σπιτιού μας ήταν πολλά σπουργίτια, περιστέρια και δυο αδελφάκια. Ήταν δεν ήταν εννιά και επτά ετών
-Γιαγιά να τα πούμε;
-Να τα πείτε κουκλάκια μου, να τα πείτε.
Και τα είπανε, και τα είπανε όλα, και τα είπανε όμορφα, χτυπώντας τα τριγωνά τους, ενώ τα κεφαλάκια τους τα στόλιζε ένα χρυσό άστρο, το άστρο ίσως της Βηθλεέμ.Δεν είχα δει άλλα παιδάκια ,με αυτό το στολίδι, μου άρεσε.
-Χρόνια πολλά γιαγιά.
-Χρόνια πολλά καλή πρόοδο,και του χρόνου παιδάκια μου.
Είκοσι μέτρα πιο κει, στον κορμό της ελιάς τα περίμενε η μαμά τους.
-Να σας ζήσουν.
-Ευχαριστώ πολύ.
Προχώρησαν να τα πουν και αλλού.
Εγώ στο παραθύρι μου μπροστά,, θυμάμαι μα δεν κλαίω. Όλα όσα θυμάμαι έχουν μια γλύκα, μια ομορφιά.
Σαν σήμερα, πριν πολλά χρόνια, θα πέρναγε ο παπάς από το σπίτι μας, με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του, μπας και φρονιμέψουμε όπως έλεγε η μάνα μας. Στο τζάκι πάνω στην πυρουστιά δεν είχε κατσαρόλα με φαγητό…
Μπροστά ο παπάς, με τον πανέμορφο Σταυρό, που πάνω του είχε τον Χριστούλη μας και γύρω γύρω κόκκινες πετρούλες και αγγέλους. Πίσω ένα παιδάκι με το κατσαρολάκι που μέσα είχε τον αγιασμό. Δίπλα στο παιδάκι ο ψάλτης. Και ανέβαινε τις σκάλες ο παπάς ραντίζοντας και λέγοντας Εν Ιορδάνη και κάτι άλλο που δεν θυμάμαι.
Χαρά οι γυναίκες που εκτός από το σπίτι τον πήγαιναν στον κήπο και στα ζωντανά. Όλα έπρεπε να αγιασθούν. Τα θυμιατά ήταν γεμάτα λιβάνι που έκαιγε και μοσκοβολαγε το σπίτι. Το καντήλι έκαιγε τρεμοπαίζοντας η φλόγα του καθώς άνοιγαν και έκλειναν οι πόρτες… Εκεί στέκουνταν πιο πολύ ο παπάς μας…. Και κράταγαν κέρματα οι κυράδες για όλους. Για την εκκλησιά στο κατσαρολάκι. Στον παπά καθώς του ασπάζονταν το χέρι. Στον ψάλτη καθώς του εύχονταν και το χρόνου και στο παιδί καθώς του έλεγαν καλή πρόοδο.
Κάποια παιδιά και τα αδέλφια μου, έλεγαν τα κάλαντα. Σήμερα η γιαγιά, έβαζε στο τραπέζι ελιές, ψωμί, λουκούμι, ένα για τον κάθε έναν και σε ένα πιάτο, αλάτι με ρίγανη ψιλοτριμμένη. Βούταγαν το ψωμί στο αλάτι και τη ρίγανη και το έτρωγαν. Από κει μπορεί να βγήκε αυτό που λένε φάγαμε ψωμί κι αλάτι. Για τη ρίγανη δεν λένε μα τι να σας πω…. Σήμερα δεν τρώνε λάδι.Μια μέρα είναι τι θα πάθουμε;;;
Λέγαμε εμείς,,, παιδιά,,, γιατί τρώμε ελιές, λάδι δεν έχουν… αλλά δεν είχε μπακλαβά ούτε χαλβά σπιτικό. Σήμερα ξεροφαγία. Αύριο που θα γιορτάζαμε τον Φάνη μας θα τρώγαμε και για το χθες… Δίπλα στο τζάκι, η μάνα μας σε όλες τις νηστείες είχε σύκα ξερά, που τα τρώγαμε με ψωμί και μπασμάδες.
Σε μια σπόρτα πάντα είχε καρύδια τσίγαλα και λευτόκαρα. Αυτές τις μέρες όμως είχαμε και πολλά κάστανα που τα έστελνε η μάνα της μάνας μας, από το χωριό. Ένα τσουβάλι έστελνε και η μάνα μας τα άπλωνε σε ένα σάισμα για να μην μουχλιάσουν να ξεραθούν. Πολλές φορές από την βιασύνη μας τα τρώγαμε άψητα ή άβραστα. Ήταν πολύ γλυκά… Έχετε μαζέψει κάστανα, πα, πα, πως τσιμπάει το περικάρπιο….
Εκείνο που μου έκανε μεγάλη εντύπωση είναι πως η μάνα της μάνας μου αυτόν τον καιρό, έπινε μόνο νερό και κάπου κάπου έναν καφέ. Η μάνα μου, της έλεγε πως αυτό δεν την στέλνει στον παράδεισο.
Η γιαγιά την κοίταγε άγρια.
Και η μάνα μου γέλαγε,, έλα μανούλα μου,, σε πειράζω. Τις μάνες δεν τις πειράζουν.. Αν δεν ήταν μπροστά τα παιδιά θα σου τις έβρεχα…. Έλα γιαγιά,,μαλωσέ την, που δεν την ,μαλώνει κανένας… Αλλά εκεί η κουβέντα σταμάταγε.
Στο σπίτι της γιαγιάς της Γεωργίας όταν ήμουν μια φορά έβαλε τον παπά να πάει στα αχούρια και στα παχνιά των ζώων ακόμα και στην αποθήκη που είχαν τα αλέτρια, τα κουδούνια και τα καπίστρια των αλόγων.
Παπά μου, άγιασέ τα καλά, μην τα πιάσει στρέκλος… μη με ρωτήσετε τι είναι δεν ξέρω…
Ήρθαμε στην Αθήνα το 1958. Από τα έθιμα του χωριού λίγα, πολύ λίγα,τα συναντήσαμε και στην Αθήνα. Ένα από αυτά ήταν ο αγιασμός των σπιτιών του Σταυρού όπως το λέμε στο χωριό μας. Προεόρτια των Θεοφανίων το έλεγαν οι γραμματισμένοι. Έτσι αυτό συνέχιζε για πολλά χρόνια μέχρι που πολλοί μετανάστες ήρθαν στον τόπο μας. Και τότε απαγόρεψαν στους ιερείς να πηγαίνουν να αγιάζουν τα σπίτια.
Τώρα εγώ με τα παιδιά με το θυμιατό αγιάζουμε το σπίτι μας, με τον Αγιασμό που παίρνουμε από την εκκλησία.
Και όλοι μαζί ψέλνουμε το Εν Ιορδάνη Βαπτιζομένου Σου Κύριε…. Αύριο τα έθιμά είναι του Αγιασμού των υδάτων και των Θεοφανείων. Εμείς την ημέρα αυτή την λέγαμε των Φώτων. Είναι η μοναδική ημέρα που έχουμε την Παρουσία του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Μια εικόνα με τον Πατέρα γέρο, Τον Χριστό και το Αγιο Πνευμα ως περιστέρι είναι καθολική και είναι αυτό που μας χωρίζει από τους καθολικούς το //Φιλιόκβε //δογματικά λάθος.
Τότε γιόρταζει ο αδελφός μας ο Φάνης. Η γιορτή τότε ήταν λαμπρή, γιατί η μάνα μας ήξερε να κάνει ακόμη και τις καθημερινές γιορτές.Λαμπρή είναι όμως και τώρα, αφού η νύφη μοιάζει της πεθεράς…και την ξεπέρασε…. Αδελφούλη ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ καλά και δημιουργικά…
Και την άλλη μέρα, ήμέρα που γιορτάζουμε τον Αηγιάννη τον Πρόδρομο,, τα παιδιά και τότε και τώρα, στο σχολείο. Χρόνια πολλά στους Γιάννιδες, στις Γιαννούλες και στον δικό μου το Γιάννη.
Ήθη, έθιμα, κάλαντα των Θεοφανείων, θα βρείτε στον Χείμαρρό μας στα προηγούμενα χρόνια.
Ακόμη θα βρείτε και έθιμα των ημερών από το βιβλίο του +Βασίλη Π Παυλίδη” Προλήψεις Δεισιδαιμονίες, Μάγια και Ξόρκια”’
*H Αλεξάνδρα Παυλίδου Θωμά,είναι συγγραφέας, ποιήτρια,
βραβευμένο μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών
και μέλος της Διεθνoύς Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών
Join the Conversation