Σημαντικές διαπιστώσεις αλλά και τολμηρές προτάσεις για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα στην Ήπειρο κατέθεσε ο Γιάννης Σκούφος, καθηγητής στο Τμήμα Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κατά τη διάρκεια της ημερίδας με τίτλο «Διέξοδοι στα Αδιέξοδα του Πρωτογενούς Τομέα Παραγωγής».
Η ημερίδα διοργανώθηκε από τις ερευνητικές ομάδες του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (EnviAgroFood-MS, Υγείας Ζώων – Υγιεινής και Ποιότητας Τροφίμων) και το ερευνητικό έργο PLAMINPACK του προγράμματος PRIMA, σε συνεργασία με παραγωγικούς φορείς της Ηπείρου και το «Δίκτυο Πολιτών για την Οικονομία και το Περιβάλλον».
«Η Ήπειρος ήταν κάποτε η μικρή Ολλανδία»
Ο κ. Σκούφος χαρακτήρισε την Ήπειρο «μικρή Ολλανδία» του παρελθόντος, επισημαίνοντας τη δραματική συρρίκνωση της τοπικής κτηνοτροφίας.
Όπως ανέφερε, από το 2020 έως το 2024 η παραγωγή πρόβειου γάλακτος μειώθηκε από 56.000 σε 48.000 τόνους, ενώ 1.000 παραγωγοί εγκατέλειψαν το επάγγελμα – αριθμός ίσος με όσους αποχώρησαν από την υπόλοιπη Ελλάδα συνολικά.
Παράλληλα, η παραγωγή χοιρινού στην Ήπειρο μειώθηκε κατά 1,2 εκατομμύρια κιλά, γεγονός που, σύμφωνα με τον ίδιο, δείχνει την ανάγκη για ριζικές αλλαγές.
Εισαγωγές ζώων, απώλειες ΠΟΠ και γάλα με… «μέσο όρο»
Ο καθηγητής υπογράμμισε ότι η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα που κατόρθωσε να εξαφανίσει τους αυτόχθονους γενετικούς της πόρους. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ υπήρχαν αυτόχθονες φυλές προβάτων, μόνο το 2023 εισήχθησαν 1.600.000 ζώα ξένων φυλών. Την ίδια ώρα, μόνο 6 από τα 26 ΠΟΠ τυροκομικά προϊόντα εξάγονται, ενώ η χώρα δεν έχει ΠΟΠ για γιαούρτι, σε αντίθεση με τη Βουλγαρία και την Τουρκία.
Η χαμένη αξία του ντόπιου προϊόντος
«Το γάλα από το Καλλαρύτικο πρόβατο έχει 14 λακτοβακίλλους, ενώ το απλό μόλις τέσσερις. Και παρ’ όλα αυτά, πουλιούνται στην ίδια τιμή. Εμείς τα ισοπεδώνουμε όλα στους μέσους όρους», ανέφερε με καυστικότητα ο καθηγητής, αναδεικνύοντας την απουσία διαφοροποίησης στην αγορά.
Το μέλλον περνά από την αειφορία
Ο κ. Σκούφος παρουσίασε το παράδειγμα των 5 εκατομμυρίων στρεμμάτων βοσκότοπων στην Ήπειρο, οι οποίοι αποδίδουν μισό δισεκατομμύριο ευρώ σε τροφή. Με την ένταξη και των ξυλωδών εκτάσεων και την αειφόρο διαχείριση αυτό μπορεί να αυξηθεί στα 750 εκατομμύρια. Με αυτές τις εκτάσεις βοσκοτόπων η Ήπειρος θα μπορούσε να στηρίξει 1.100.000 βιολογικά πρόβατα, ενώ σήμερα υπάρχουν μόλις 650.000.
Καινοτομία, εξειδίκευση και εξαγωγές
Ο καθηγητής τόνισε την ανάγκη ίδρυσης ενός Κέντρου Καινοτομίας Κρέατος στην Άρτα, το οποίο, όπως είπε, «δεν θα αποτρέψει μόνο τις εισαγωγές κρέατος αξίας 2 δισεκατομμυρίων, αλλά θα μπορούσε να οδηγήσει και σε εξαγωγές αντίστοιχης αξίας».
Η μετάβαση σε αειφορικά συστήματα εκτροφής, μετακινούμενα σφαγεία, παραδοσιακά τυροκομεία, πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης, και η αξιοποίηση των υποπροϊόντων της αγροδιατροφής μπορούν να αλλάξουν το μοντέλο παραγωγής. Παράλληλα, η καλλιέργεια οσπρίων και η χρήση θαλάσσιων φυτών ως εναλλακτικές της σόγιας προκρίνονται ως βιώσιμες λύσεις
