24 Οκτωβρίου 1942: Μουσουλμάνοι άνανδροι και υπάνθρωποι δολοφόνησαν -όπως μαθαίνεται στην πόλη μας- με μεσαιωνικά μέσα στη Μαζαρακιά τον από το Καρτέρι Μαργαριτιού ιερέα Ανδρέα Γ. Βασιλείου ή Παπανδρέου.
Α’ 10ήμερο Δεκεμβρίου 1942: Την 6-12-1942 περίπου 1500 Ιταλοί (στρατιώτες και Καραμπινιέροι) και μουσουλμάνοι υπό τον Γιασίν Σαντήκ, επιτέθηκαν κατά του χωριού Σπαθαράτι Μαργαριτιού. Με γενναιότητα τους αντιμετώπισε η ολιγάριθμη αντάρτικη ομάδα του Βασίλη Μπαλούμη και έτσι διέφυγε όλος ο πληθυσμός του χωριού, στο οποίο έμειναν ο Β. Τσούπης, Πρόεδρος της Κοινότητος και ο Σπύρος Νούτσης, Ιερεύς. Οι επιδρομείς άρπαξαν 2.500 πρόβατα, λεηλάτησαν τα πάντα και τελικά πυρολύθηκε το χωριό. Επιστρέφοντας με κλεμμένα (700) εφτακόσια περίπου πρόβατα των Χριστιανών, ο Γιασίν Σαντήκ και λίγοι άνδρες τους, έπεσαν κοντά στο χωριό Μορφάτι σε ενέδρα του Βασίλη Μπαλούμη και δυό παλληκαριών του, από τις σφαίρες δε του Βασίλη Μπαλούμη έπεσε νεκρός ο Γιασίν Σαντήκ. Για να εκδικηθούν το θάνατό του, οι μωαμεθανοί του Μαργαριτιού έσυραν τους ανωτέρω Β. Τσούπη και Σπ. Νούτση, από το Σπαθαράτι στο Μαργαρίτι, όπου -όπως μαθαίνουμε- τους εκτέλεσαν με τρόπο που δεν περιγράφεται. Ακόμα, μέσα στο Μαργαρίτι, δολοφόνησαν και Θεσπρωτούς Έλληνες Χριστιανούς από άλλες περιφέρειες. Την 8-12-1942, ο διερμηνέας της Καραμπινιερίας Ανδρέας Πουλής, όπως μου είπε ο γιατρός Λευτέρης Βαλασκάκης, ειδοποίησε τον γιατρό Τάσον Αναγνωστόπουλο, ότι οι Ιταλοί θα ‘ καναν πολύ σύντομα συλλήψεις των Ελλήνων Εφέδρων Αξιωματικών.
Την 10-12-1942, βαθιά τα χαράματα συνελήφθησαν στην Παραμυθιά οι έφεδροι Αξιωματικοί: Τάσος Αναγνωστόπουλος από το Βλαχώρι της Παραμυθιάς, γιατρός και ο Αγησίλαος Παρτσάλης, από το Ζαγόρι, Θεολόγος, Καθηγητής τους Γυμνασίου μας.
11-12-1942 μέχρι 31-12-1942: Στην Παραμυθιά εδρεύει η Οργανωτική Επιτροπή του Ε.Δ.Ε.Σ. (Αρχηγός ο Ναπ. Ζέρβας, αξιωματικός). Πολλοί αποσκιρτούν από το Ε.Α.Μ. και εντάσσονται στον ΕΔΕΣ, και πρώτοι ο Υπομοίραρχος Ιω. Γρίβας και ο Ανθυπασπιστής Χωρ/κής Γεώργ. Γραικός. Παραμονή Χριστουγέννων. Έρχεται με προφυλάξεις στο σπίτι μου ο Κων/νος Ιω. Μητσιώνης. Είχε μπλεχτεί με τον απεσταλμένο του ΕΑΜ στην Παραμυθιά Δημ. Μαρκόπουλο από την Καταμάχη, ο οποίος έδινε σε μερικούς εμπόρους της πόλεως επιστολές του ΕΑΜ για οικονομική ενίσχυση. Τούτον κατέδωσε στην Καραμπινιερία ο πράκτοράς της Αβδουλά Μουχεδίν και έτσι συνελήφθησαν από τους Ιταλούς, οι Παραμυθιώτες: α) Χριστιανοί: Ιωάννης Αναστ. Μητσιώνης, Μάνθος Στατηράς και Αθαν. Ράπτης και β) οι Εβραίοι: Ηλίας Κοέν και Νισήμ Μπακόλας. Όλοι τους κακοποιήθηκαν και μεταφέρθηκαν στο Αγρίνιο, όπου αρκετούς μήνες κλείστηκαν στις φυλακές του. Από το Ιταλικό Στρατιοδικείο αθωώθηκαν όλοι, εκτός από τον Δημ. Μαρκόπουλο που καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά. Η συζήτησή μας είναι για τον φόνο την 30-12-1942 του Σωτήρη Κουτούπη, διερμηνέα της Φινάντασας από τον γενναίο Κώτσο Νικόλα, που προασπίζουν σ’ εκείνη την πράξη του από τα παλληκάρια του, γενναίους αδελφούς Χρήστο και Σπύρο Τσίτσο, με εντολή της Επιτροπής Αγώνος Παραμυθιάς. Κλείνω και το Ημερολόγιό μου αυτής της χρονιάς, τόσο δραματικής πηγής εκφραστικής του τραγικού στοιχείου της ζωής μας, ενός πληθυσμού με άγρυπνη Ελληνική και ανθρώπινη συνείδηση.
Ιανουάριος 1943: Πείνα και σφαγές. Όργια των Ιταλομουσουλμάνων. Απουσιάζει και η όποια «θετική» ενημέρωσή μας για την εξέλιξη των γεγονότων του Έθνους μας και τα ευρύτερα γεγονότα της Ευρώπης. Ο Λευτέρης Βαλασκάκης, γιατρός, μου λέει, ότι συμφώνησε με τον αδελφό του τον Τέλη, οδοντίατρο, να βάλουν σε χρήση το ραδιόφωνό τους που είχαν κρύψει και δεν το παρέδωσαν στην Καραμπινιερία. Τρομάζω στην ιδέα και μόνο. Έρχονται σε επικοινωνία με τον Αβδή Κολσουζιάν, γιο του ιδιοκτήτη της Ηλεκτρικής Εταιρείας Παραμυθιάς. Κατόπιν αποφάσεως του Ιταλικού Φρουραρχείου η παροχή η παροχή στα σπίτια και στα καταστήματα της πόλεως ηλεκτρικού ρεύματος διακόπτεται από την ώρα οχτώ (8) το βράδυ, από τότε δε μέχρι και τις πρωινές ώρες χρησιμοποιούμε λάμπες πετρελαίου. Μοναδική εξαίρεση παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, εκτός των χώρων εγκαταστάσεων και υπηρεσιών των Ιταλών είναι το τηλεγραφείο και το Καπνεργοστάσιο της Παραμυθιάς, τα οποία φωτίζονται στη διάρκεια όλης της νύχτας. Ακριβώς έξω από τα παράθυρα των Γραφείων των Ιατρών αδελφών Βαλασκάκη (όπου είναι και η κατοικία τους) περνούσαν τα ηλεκτρικά καλώδια φωτισμού του Καπνεργοστασίου. Ο Αβδής Κολσουζιάν, ηλεκτρολόγος, παρέδωκε στους ανωτέρω ειδικά από τον ίδιο διαμορφωθέντα ηλεκτρ. καλώδια, ώστε να συνδέονται με το ραδιόφωνό και να αγκιστρώνονται στα καλώδια της γραμμής φωτισμού του Καπνεργοστασίου. Έτσι οι τρεις μας ακούγαμε δυό ή τρεις φορές την εβδομάδα το Δελτίον Ειδήσεων (ώρα 9 το βράδυ) του Λονδίνου, με το τέλος δε της εκπομπής του, ο Λευτέρης ή ο Τέλης Βαλασκάκης, απελευθέρωναν από την ηλεκτρική γραμμή έξω του παραθυριού τους, το καλώδιο, το οποίο μαζί με το ραδιόφωνο έκρυβαν στο υπόγειο του σπιτιού τους. Είχαμε τώρα κάποια ενημέρωση, μιαν αυξημένη ελπίδα.
Φεβρουάριος 1942: Από του τέλους του ΙΘ’ αιώνα είναι εγκατεστημένες στην Παραμυθιά Εβραϊκές Οικογένειες. Σήμερα είναι μόνιμοι κάτοικοί της οι εξής: α) Εζρά Μπακόλα, τώρα με την Μπαλκούλα, τρίτη σύζυγό του, β) Νισήμ Μπακόλας του Εζρά, η σύζυγός του και τα δύο ανήλικα τέκνα τους, γ) Λέων Μπακόλας του Εζρά, άγαμος, με δικό του, ξεχωριστό κατάστημα, δ) Σιών Μπακόλας του Εζρά, φοιτητής της Ιατρικής στην Αθήνα, όπου περιοδικά εργάζεται και με μεγάλο Εβραϊκό κατάστημα χονδρικής πωλήσεως υφασμάτων, ε) Ηλίας Κοέν, με τη σύζυγό του Σαρίνα, και τον τελευταίο (και ανήλικο) γιό τους Σιέμο, ε) Γιουσέφ Κοέν του Ηλία, με τη σύζυγό του Άννα και τα δύο ανήλικα τέκνα τους, και ζ) Χαΐμ Χατζόπουλος, με τη μητέρα του Χανούλα, τη σύζυγό του και τα δύο ανήλικα τέκνα τους. Όλοι τους είναι οι καλύτεροι έμποροι υφασμάτων της πόλεως. Πρόσθετα ο Νισήμ Μπακόλας ασχολείται σε έκταση με το χονδρεμπόριο ξηρών καρπών, οι δε Ηλίας και Γιουσέφ Κοέν, πρόσθετα έχουν το Πρακτορείο του Αθηναϊκού τύπου και ένα μικρό Βιβλιοπωλείο.Συνειδητοποιούν τους κινδύνους με τους διάφορους εκβιασμούς που τους γίνονται από τους μωαμεθανούς κλπ. και κατορθώνουν σιγά σιγά να μεταφέρουν με φορτηγά αυτοκίνητα στα Ιωάννινα, όλα τα εμπορεύματά τους. Τελικά, αυτές τις μέρες, έφυγαν (τμηματικά) όλοι τους για τα Ιωάννινα, όπου εγκαταστάθηκαν μόνιμα.
Σήμερα 16-2-1943 μου γίνεται υπεύθυνη πρόταση εγγραφής μου στο Ε.Δ.Ε.Σ. Οι τέτοιες θέσεις είναι αντίθετες στην ψυχοσύνθεσή μου, γι’ αυτό και αρνούμαι. Πιστεύω ότι πολλοί οι δρόμοι για αντίσταση κατά των Ιταλών και των συμπατριωτών μωαμεθανών. Φτάνει μόνο να ‘σαι καμωμένος αδούλωτος.
21 Φεβρουαρίου 1943: Ο αδελφός μου Βαγγελάκης, αργεί να έλθη το μεσημέρι στο σπίτι. Όταν, πολύ αργότερα έφτασε αναστατωμένος, μας είπε ότι τον κάλεσε στο Γραφείο του, το μεσημέρι (την ώρα που έφευγε από δικό του Γραφείο) ο Διοικ. Υποδιοικ. Χωροφυλακής και τον ενημέρωσε σχετικά με το γαμπρό μας Δημ. Βιλαέτη, υπομοίραρχο που υπηρετούσε Διοικητής της Υποδιοικήσεως Χωρ/κής των Τρικκάλων ήτοι, ότι: «ο Δ. Βιλαέτης επήρε την από (50) πενήντα άνδρες (χωροφύλακες και υπαξιωματικούς) δύναμή του και σχημάτισε δική αντάρτικη ομάδα, η οποία με τις κατά των Ιταλικών δυνάμεων Κατοχής πράξεις της αναφτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων κατοίκων των περιφερειών Τρικκάλων και Καρδίτσας.
Άξιος ηγέτης, κατόρθωσε με την ανδρεία του να μεταδώση τον εθνικό ενθουσιασμό στους γενναίους επίσης άνδρες του. Από τις πρώτες ενέργειές τους υπήρξαν ο εφοδιασμός με τρόφιμα και πυρομαχικά του Αντάρτικου Σώματος «ΣΑΟ-ΕΣΑΠ» του Ταγματάρχη Γ. Κωστόπουλου (απότακτου του 1935) που είχε την έδρα του στο Μοναστήρι του Αγίου Βησσαρίωνα. Τελικά εντάχτηκε με την ομάδα του στη δύναμη του Γ. Κωστόπουλου και σημείωσε το πρώτο και μεγάλης αξίας κατόρθωμά του. Συγκεκριμένα ο γαμπρός σου μ’ όλη τη δύναμή του και με ένα μικρό τμήμα της δυνάμεως Γ. Κωστόπουλου κυρίεψε την Ιταλοκρατούμενη Καλαμπάκα. Αμέσως έκοψε την τηλεφωνική επικοινωνία της εκεί Ιταλικής φρουράς με τη Διοίκησή της των Τρικκάλων, κατέβασε την Ιταλική Σημαία και στο κοντάρι της ύψωσε την Ελληνική. Μέχρι το απόγευμα της ημέρας εκείνης συγκέντρωσε όλα τα πολεμοφόδια της Ιταλικής Φρουράς, τα οποία και με άνδρες της ομάδας προώθησε στη μονή Βησσαρίωνος, έδρα όπως ανωτέρω.
Κατόπιν διαταγής του αφοπλίστηκαν όλοι οι Ιταλοί στρατιώτες και αξιωματικοί, οι οποίοι αφέθηκαν ελεύθεροι τη στιγμή που εγκατέλειπαν την Καλαμπάκα. Το κατόρθωμά του αυτό τον ανάδειξε ήρωα σε όλη την περιοχή. Όμως γεγονός είναι, ότι εξοργίστηκαν γι’ αυτό τα τμήματα ΕΑΜ-ΕΛΑΣ των Τρικκάλων και της Καρδίτσας. Οι τελευταίες πληροφορίες που έχω για το γαμπρό σας, συνάδελφο και φίλο μου Μήτσο Βιλαέτη, είναι ότι, με μεθοδικότητα περιθάλπει και φυγαδεύει συμμάχους στρατιώτες στις Αντιστασιακές Ομάδες του Ζέρβα και του Κωστόπουλου, ενώ παράλληλα ίδρυσε στην ύπαιθρο των Νομών Καρδίτσας και Τρικκάλων Επιτροπές Εθνικού Αγώνος και Οργανώσεις Ομάδων Αντιστάσεως του Σώματος «ΣΑΟ-ΕΣΑΠ» Γ. Κωστόπουλου. Οι εκδηλώσεις του είναι λιονταριού και αρχαίου ήρωα, γι’ αυτό και φοβάμαι πολύ για όλη εξέλιξη της προσφοράς του στο Έθνος, του οποίου είναι υπεράξιος».
Μάρτιος 1943: Σήμερα 14η Μαρτίου 1943 και ώρα 4η απογευματινή με το αδελφό μου Βαγγέλη, επισκεφτόμαστε στο σπίτι του τον Διοικητή της Υποδιοικήσεως Χωρ/κής, κατόπιν προσκλήσεώς του προς τον αδελφό μου. Μας κυριαρχεί η αγωνία. Ίδια ανησυχούσαν και οι γονείς μας. Ο κ. Διοικητής με φανερή ταραχή μας διηγείται: «Είμαι υποχρεωμένος να σας ενημερώσω για τον ήρωα γαμπρό σας Δημ. Βιλαέτη. Στην Οργάνωση ΣΑΟ-ΕΣΑΠ του Γ. Κωστόπουλου αυτόεντάχθηκε ως υπαρχηγός, ο από τα Τρίκκαλα, γνωστός Στέφανος Σαράφης. Με προδοσία του αφοπλίστηκε η ομάδα του Γ. Κωστόπουλου στο χωριό Βουνέσιο της Καρδίτσας. Με δολιότητα συνελήφθηκε ο γαμπρός σας με την ομάδα του την άλλη μέρα (3-3-1943), ύστερα δε από φριχτά βασανιστήρια που του έκαναν οι εαμίτες της ΟΠΛΑ, εκτελέστηκε κατά τρόπον απάνθρωπο. Για την Ελληνική πατρίδα πάντα θα ζη ως ήρωας και υπεράξιος αξιωματικός. Σας συλλυπούμαι παιδιά μου». Θεέ μου, Θεέ μου! Κράζουμε ο Βαγγελάκης κι εγώ και εξασθενημένοι θρηνούμε τον άτυχο γαμπρό μας.
15-3-1943: Ενημερώνουμε τους γονείς μας. Κλαίμε το Μήτσο, την αδελφή μας Θοδωρούλα, τα δύο μικρά τους παιδιά. Είμαστε μια τραγική οικογένεια. Μέσα σε πέντε χρόνια (1938-1943) μας έπληξε τρεις φορές, άδικα και τραγικά ο θάνατος. Που ν’ αναζητήσουμε την αδελφή μας και τα παιδιά της; Πως με οποιεσδήποτε θυσίες και αυτής της ζωής μας να τους δώσουμε τη βοήθεια από τους κινδύνους των ορεινών περιοχών που πιθανόν να βρίσκονται και να κινδυνεύουν;
30-3-1943: Ο αδελφός μου Βαγγελάκης κι εγώ, χάσαμε κάθε έννοια ζωής. Είναι κι αυτός ο τόπους που ζούμε τραγικός. Την 23 και 24 Μαρτίου 1943 οι Χριστιανοί κάτοικοι του χωριού Μαντζάρι, αμυνόμενοι κατανίκησαν τις Ιταλομουσουλμανικές στρατιωτικές δυνάμεις που με σύγχρονα μέσα τους επετέθηκαν.
Απρίλιος 1943: Έχουμε την πληροφορία ότι ο Μητροπολίτης μας Κύριλλος, που αφ’ ότου τοποθετήθηκε εδώ διαμένει στην Αθήνα, μετατέθηκε στη Ζίχνη. Μητροπολίτης (νέος) της Παραμυθιάς εκλέχτηκε την 15-4-1943, ο Δωρόθεος (Νάσκαρης) από τα Λέλοβα της Πρέβεζας.
Συνεχίζεται…
Join the Conversation