Με το μήνυμα ότι από το Σούλι αντιλαλεί μέσα στους αιώνες η ιαχή της λευτεριάς, τιμήθηκαν και φέτος με τριήμερες εκδηλώσεις οι αγώνες των Σουλιωτών, όπου την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο υφυπουργός Εθνικής Αμύνης Θανάσης Δαβάκης.
Οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν την Κυριακή 25 Μαΐου με την αναπαράσταση της ανατίναξης του Κουγκίου από τον καλόγηρο Σαμουήλ, ενώ προηγήθηκε δοξολογία στον παλαιοχριστιανικό ναό του αγίου Δονάτου, χοροστατούντος του Μητροπολίτου Παραμυθίας κ. Σεραπίωνος.
Ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων και προσκλητήριο νεκρών στο μνημείο των πεσόντων, ενώ ο κύκλος τιμής και μνήμης ολοκληρώθηκε με δημοτικούς χορούς στο χώρο του Βουλευτηρίου και απονομές μεταλλίων στους συμμετέχοντες στον 1 ορεινός αγώνας δρόμου θυσίας Σουλιωτών, που είχε σημείο εκκίνησης την Γλυκή και τερματισμό το χώρο του Βουλευτηρίου
Εκτός από τον πανηγυρικό της ημέρας, που εκφώνησε ο τέως καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Παναγιώτη Παπακωνσταντίνου, ο οποίος ξετύλιξε τα ιστορικά γεγονότα και τη θυσιαστική πορεία των Σουλιωτών και αναλύθηκε ο αντίκτυπός της στη σύγχρονη εποχή, απηύθυναν χαιρετισμούς ο αντιπεριφερειάρχης Θεσπρωτίας Θωμάς Πιτούλης (στο Αμφιθέατρο) και ο δήμαρχος Σουλίου Αθανάσιος Ντάνης (στο Βουλευτήριο).
Στις εκδηλώσεις παρέστησαν ο υφυπουργός Αθανάσιος Δαβάκης, ο Μητροπολίτης Παραμυθίας κ. Σεραπίων, ο βουλευτής Θεσπρωτίας κ. Βασίλης Γιόγιακας, ο Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης, ο δήμαρχος Σουλίου Αθανάσιος Ντάνης κ. ά.
Το Σάββατο 24 Μαΐου πραγματοποιήθηκε συνάντηση χορευτικών συγκροτημάτων και περιδιάβαση των χορευτών με παραδοσιακές φορεσιές, συνοδεία κρουστών στην κωμόπολη της Παραμυθιάς, ενώ πριν τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο Ηρώο Σουλιωτών (εντός του προαυλίου χώρου του μητροπολιτικού ναού του αγίου Δονάτου). Στον προαύλιο χώρο του δημοτικού σχολείου Βούλγαρη χόρεψαν χορευτικά συλλόγων όχι μόνο του δήμου Σουλίου, αλλά και από άλλες περιοχές της Ελλάδας, καθώς και από την Κύπρο.
Την Παρασκεύη 23 Μαΐου στην Οικία Τζαβέλλα οργανώθηκε εκδήλωση με θέμα: 200 Χρόνια Μνήμης: Η Έξοδος του Μεσολογγίου μέσα από το πανηγύρι τ’ Αη Συμιού-Ένα οδοιπορικό των Αη Συμιωτών σε όλη την Ελλάδα» από τον Σύλλογο Πανηγυριστών «Ο Άη Συμιός» και εκτυλίχθηκε θεατρικό δρώμενο από τον Όμιλο Απόδοση Τιμών και Ιστορικής Αναβίωσης Σουλίου. Κατά το πανηγύρι του Αη Συμιού τα μέλη κάθε παρέας συγκεντρώνονται σε προσυμφωνημένο σημείο κι από εκεί ξεκινούν με πολεμικές ή διθυραμβικές ιαχές, σαν να είναι έτοιμοι να μπουν στη μάχη. Αμέσως μετά, η ζυγιά παίζει την μπατουνάδα ή μπαντουνάδα και άλλα δρομικά τραγούδια, καθώς οι Αη Συμιώτες διαβαίνουν τους δρόμους και τα σοκάκια της πόλης, μεταδίδοντας ένα κύμα ενθουσιασμού και χαράς. Στην «γύρα» που κάνει κάθε παρέα, περνά από τα στέκια των άλλων παρεών για να τους ευχηθεί «Καλό Αη Συμιό». Έπειτα επιστρέφει στο στέκι της για να φάνε και να γλεντήσουν μέχρι τα ξημερώματα, συνδιασκεδάζοντας με τα μέλη των οικογενειών τους και τους φίλους του πανηγυριού.
Επίσης το βράδυ της ίδιας ημέρας αναβίωσαν τα «Σουλιώτικα πύρινα μονοπάτια» από τον Σουλιώτικο Όμιλο Απόδοσης Τιμών και Ιστορικής Αναβίωσης. Εψάλη επιμνημόσυνη δέηση για τις ψυχές των νεκρών στο ναό του Αγίου Κωνσταντίνου, ενώ στο τέλος της δέησης έγινε αναπαράσταση του όρκου των Σουλιωτών. Η εκδήλωση πλαισιώθηκε με αναμμένα καντηλάκια και λαμπαδηφορία στα μονοπάτια του Σουλίου, που κατέληξε στο Μνημείο Σουλιωτών, όπου έγινε το άναμμα του βωμού και το άναμμα της φλεγόμενης επιγραφής «ΣΟΥΛΙ».
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Οικία Τζαβέλλα ήταν ανοικτή για το κοινό, με έκθεση οικογενειακών κειμηλίων και έργων τέχνης και δεν ήταν λίγοι αυτοί, που την επισκέφθηκαν.
Στις εκδηλώσεις παρέστησαν ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Αθανάσιος Δαβάκης, ο Μητροπολίτης Παραμυθίας Σεραπίων, ο βουλευτής Θεσπρωτίας της Ν.Δ. Βασίλης Γιόγιακας, ο περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης, ο δήμαρχος Σουλίου Αθανάσιος Ντάνης, ο αντιπεριφερειάρχης Θεσπρωτίας Θωμάς Πιτούλης, ο δήμαρχος Φιλιατών Βασίλης Τζίγκος, ο δήμαρχος Πάργας Νίκος Ζαχαριάς, στρατιωτικές και αστυνομικές αρχές, απόγονοι Σουλιώτικων φαρών κ. ά.
Αν ο αγώνας της επανάστασης του 1821 αποτέλεσε και προβλήθηκε ως μια από τις ηρωικότερες και ιδεαλιστικότερες εκφάνσεις του ελληνικού βίου, αλλά και της υπόλοιπης ανθρωπότητας, η θυσία των Σουλιωτών λάμπρυνε, λαμπρύνει και θα λαμπρύνει τη λευτεριά, όσο υπάρχουν σ’ αυτό τον κόσμο υψηλά ιδεώδη και ευγενή αισθήματα.
Υπήρξαν οι Σουλιώτες η τελειότερη έκφραση των Ελλήνων ως πολεμιστών για την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα του τόπου τους, απαράμιλλοι σε γενναιότητα, ξεχωριστοί σε στρατιωτική ιδιοφυΐα και ευστροφία (οι πολεμικές τεχνικές τους διδάσκονται σε στρατιωτικές σχολές του εξωτερικού), ιδιαίτεροι σε πατριωτισμό και ανιδιοτέλεια και εντιμότητα.
Αυτοί οι ατίθασοι πολεμιστές, που έζησαν πάνω στα άγρια και απόρθητα βουνά, παρέμειναν σε όλα αδιάβλητοι απέναντι στον αιμοχαρή και διεφθαρμένο Αλή πασά.
Οραματίζονταν την πατρίδα τους αδούλωτη και γι’ αυτό πολέμησαν σαν λιοντάρια και κατάφεραν να αναδειχθούν και να αποδειχθούν άξιοι ένδοξων προγόνων.
Η ανατίναξη του Κουγκίου δεν είναι μυθοπλασία, αλλά ιστορικό γεγονός. Και έγινε από τον Καλόγηρο Σαμουήλ, ο οποίος αυτοθυσιάστηκε και που την καταγωγή του διεκδικούν πολλά χωριά, χωρίς οι ιστορικοί να έχουν καταλήξει ακόμη σε συγκεκριμένο τόπο.
Η περιγραφή του Περραιβού για τα γεγονότα στο Κούγκι και την αυτοπυρπόληση του Σαμουήλ, όπως και συνολικά για τους Σουλιώτες, είναι πηγή και σημείο αναφοράς για ό,τι γράφτηκε μεταγενέστερα και ό,τι θα γραφτεί στο μέλλον.
Υπάρχουν, όμως και άλλες εκδοχές. Σύμφωνα με μία από αυτές, “ο καλόγερος δεν έβαλε μόνος του φωτιά στο μπαρούτι, αλλά πυρπολητής ήταν ο Φώτος Τζαβέλας σε τυχαίο συμβάν. Άρα δεν έμεινε εκεί συνειδητά για να γίνει ολοκαύτωμα”.
Μάλλον πρόκειται για μια προσπάθεια να προβληθεί μια «αναθεωρητική» ή «εκμοντερνισμένη» απαξιωτική αντίληψη για… τα ιερά και όσια, αλλά και για το συνολικό αγώνα των Σουλιωτών.
Ο Σαμουήλ επέλεξε συνειδητά «να ποθάνει μετά των αλλοφύλων…» και έγινε σύμβολο αντίστασης, όπως και άλλοι ρασοφόροι στη μακραίωνη ιστορία του ελληνικού έθνους.
Καμία εκδοχή δεν μπορεί να μειώσει το αυτοθυσιαστικό εθνεγερτικό μήνυμα του καλόγερου Σαμουήλ.
Η προεπαναστατική και επαναστατική ιστορία του Σουλίου είναι έμβλημα και πραγματικότητα. Όπως και ο Σαμουήλ, που αποδείχτηκε κληρονόμος και συνεχιστές των προγονικών αρετών.
Ο καλόγερος Σαμουήλ τόσους αιώνες πίσω, άφησε ως παρακαταθήκη τον τρόπο που αρμόζει στους νεοέλληνες να ζούμε: “Ελεύθεροι”. Χωρίς να εκμαυλίζονται και να εξαχρειώνονται οι συνειδήσεις μας. Χωρίς να είμαστε άβουλα όντα, που μας σέρνουν σε μια δουλεία βασανιστική.
