Στον Βυζαντινό Ναό του 13ου αιώνα του Αγίου Δημητρίου στο Ζερβοχώρι Παραμυθιάς

Ένας απο τους ομορφότερους βυζαντινούς ναούς της ευρύτερης περιοχής της Παραμυθιάς, ειναι αυτός του Αγίου Δημητρίου στο Ζερβοχώρι.

Χρονολογείται στον 13ο αιώνα, ανήκει στην λίστα με τα κορυφαία Βυζαντινά μνημεία της Ηπείρου, ενώ ο αγώνας των κατοίκων του Ζερβοχωρίου προ 15ετίας, είχε αποτέλεσμα να το γλιτώσουν από κατάρρευση, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν αντιμετωπίζει ακόμα προβλήματα.

Στην αρχική του φάση, ανήκει το τριµερές ιερό µε τις τρεις προεξέχουσες αψίδες, από τις οποίες η κεντρική είναι τρίπλευρη και οι πλάγιες ηµικυκλικές.

Το ιερό είναι κτισµένο µε αµελές πλινθοπερί -κλειστό σύστηµα, δηλαδή οι ορθογώνιοι λίθοι της τοιχοποιίας κτίζονται κατά στρώσεις και στους οριζόντιους και τους κατακόρυφους αρµούς τους τοποθετούνται πλίθοι

Το αρχικό αυτό τµήµα έχει ενσωµατωθεί στο µεταγενέστερο ναό,που κατασκευάστηκε στα 1747, σύµφωνα µε χρονολογία που υπάρχει πάνω από τη νότια είσοδο.

Στη σηµερινή µορφή του, ο ναός ανήκει στον τύπο του τρίκλιτου µε τρούλο και νάρθηκα στα δυτικά, δηλαδή στεγάζεται µε δύο ηµικυλινδρικές καµάρες που δια σταυ ρώνονται και στο κοινό τµήµα τους υψώνεται ο τρούλος, ενώ τα τέσσερα γωνιακά διαµερίσµατα που σχηµατίζονται , καλύπτονται µε καµάρες σε χαµηλότερο ύψος.Είναι κατασκευασµένος µε αργό λιθοδοµή , που εξωτερικά έχει επιχρισθεί.

Στα 1810 προστέθηκε στη νότια πλευρά ένα πρόσκτισµα, σύµφωνα µε χρονολογία πάνω από την είσοδο Ο ναός έχει δύο εισόδους, µία στη δυτική και µία στη νότια πλευρά. Ο νάρθηκας είναι ορθογώνιος και επικοινωνεί µε τον κυρίως ναό µε τοξωτό άνοιγµα. Καλύπτεται µε ξυλοστέγη. Το δάπεδό του, όπως και του κυρίως ναού, είναι κατασκευασµένο µε πελεκημένες λίθινες πλάκες.

Ο κυρίως ναός χωρίζεται σε τρία κλίτη µε δύο σειρές κιόνων, ανά τρεις σε κάθε πλευρά. Φωτίζεται από δύο φωτιστικές θυρίδες στη βόρεια και νότια πλευρά.

Το τέµπλο είναι νεώτερο κτιστό και στο εσωτερικό του ναού δεν υπάρχουν τοιχογραφίες. Τα πλάγια κλίτη του ναού καλύπτονται µε ηµιθόλια, ενώ το κεντρικό µε δύο φουρνικά και τον τρούλο.

Το µεγαλύτερο τµήµα του Ιερού Βήµατος στεγάζεται µε καµάρα. Το πρόσκτισµα στη νότια πλευρά στεγαζόταν µε µονόρριχτη στέγη, που έχει καταστραφεί. Ο περιβάλλων χώρος ορίζεται µε ψηλό περίβολο.